10 argumentów za tym, że olej palmowy to ZŁO

Poważna infekcja może rozpocząć się niewinnie i pozostać niezauważona przez długi czas. Często ignorujemy pierwsze symptomy choroby i udajemy, że naszemu zdrowiu nic nie zagraża. Dopiero gdy zakażenie jest na tyle poważne, że pozostaje nam amputacja zainfekowanej kończyny, orientujemy się, do jak poważnych zniszczeń doprowadziliśmy. I tego właśnie byliśmy świadkami kilkanaście dni temu. Zainfekowaną kończyną okazała się słynna Nutella, a pierwotnym źródłem zakażenia – olej palmowy. Niejasnym pozostaje, kto jest pacjentem. Na pierwszy rzut oka, to miliony miłośników orzechowego kremu, którzy dowiedzieli się o negatywnym wpływie oleju palmowego na zdrowie swoje i swoich dzieci. W rzeczywistości, poszkodowanych przez olej palmowy jest znacznie więcej – tysiące sumatrzańskich orangutanów, które utraciły dom i setki hektarów lasu tropikalnego, które tym domem były. Pytanie, czy oczy świata, zwrócą się w końcu na całokształt problemu, bo argumentów przemawiających na niekorzyść oleju palmowego jest więcej, niż tylko druzgocący fakt, że popularna przekąska, okazała się bardziej niezdrowa niż dotąd sądzono, a już z pewnością nie jest reklamową głośno „porcją zdrowia co dnia”. Niezła ironia swoją drogą, prawda?

W ciągu ostatniej dekady światowa produkcja oleju palmowego zwiększyła się dwukrotnie. Szacuje się, że globalne zapotrzebowanie na olej palmowy ponownie się podwoi jeszcze przed 2050 r. Skąd tak gigantyczny popyt? Otóż olej palmowy należy on do najtańszych olejów spożywczych i to właśnie dlatego producenci żywności i kosmetyków wprost go uwielbiają. W końcu niższy koszt półfabrykatów przy zachowaniu stałej ceny dla konsumenta, to czysty zysk. Dlaczego olej palmowy jest tani? Nie tylko dlatego, że olejowiec gwinejski (zwany potocznie palmą olejową) jest jedną z najbardziej wydajnych upraw, ale również dlatego, że na plantacjach pracują często niewolnicy i dzieci. A im przecież płacić nie trzeba.

 

1. DEFORESTACJA

Olejowiec gwinejski najlepiej czuje się w wysokich temperaturach i przy dużej wilgotności powietrza – najbujniej rozwija się w tropikalnych rejonach świata, które naturalnie zajmowane są przez lasy deszczowe. Według WWF, każdej godziny z powierzchni świata znikają lasy tropikalne o powierzchni 300 boisk piłkarskich, co oznacza utratę 2 milionów hektarów lasów tropikalnych rocznie, a w konsekwencji utratę bioróżnorodności i niszczenie cennych siedlisk przyrodniczych. Tylko w latach 2009-2011 wylesieniu uległo 25% powierzchni lasów w Indonezji.

2. ZAJMOWANIE POWIERZCHNI

Jedną z przyczyn, dla których deforestacja w strefie tropikalnej postępuje w zastraszającym tempie jest fakt, że każdy egzemplarz palmy olejowej do prawidłowego wzrostu potrzebuje wokół siebie wolnej przestrzeni o średnicy przynajmniej 3 metrów. To powoduje, że plantacje olejowca gwinejskiego zajmują aż tak dużą powierzchnię.

3. POŻARY

Popularną metodą szykowania gruntu pod plantacje palmy olejowej jest wypalanie lasów, co skutkuje trwającymi tygodniami, niekontrolowanymi pożarami lasów, czego konsekwencje odczuwają mieszkańcy Azji Południowo-Wschodniej. Tylko w 2015 roku, skutki długotrwałych pożarów odczuło 28 milionów mieszkańców Indonezji, odnotowano 140 tyś. przypadków chorób układu oddechowego i 100 tyś. ofiar śmiertelnych.

4. ZAGROŻONE GATUNKI

Szacuje się, że w ciągu ostatniej dekady orangutany utraciły ok 80% swoich siedlisk. W ciągu ostatnich 60 lat populacja orangutanów żyjących na Borneo spadła o 60%, podczas gdy populacja orangutanów sumatrzańskich w ciągu ostatnich 75 lat zmniejszyła się o 80%. Dziś na Sumatrze żyje zaledwie 6,5 tysiąca orangutanów. Zagrożone wyginięciem są również tygrysy sumatrzańskie, nosorożce i słonie.

5. PRACA DZIECI

Pozyskanie oleju palmowego jest jedną z 4 gałęzi przemysłu, które w największym stopniu wykorzystują pracę dzieci. Szacuje się, że na malezyjskich plantacjach palmy olejowej pracuje od 72000 do nawet 200000 dzieci. Zapamiętajcie raz na zawsze. Miejsce dzieci jest w szkole, a nie na plantacji, dzięki której zachodni świat napycha się czekoladą.

6. PRACA NIEWOLNICZA

Wiele plantacji opiera swoje funkcjonowanie o pracę niewolniczą. Stwierdzono przypadki handlu ludźmi, nielegalnej imigracji, a powszechnym procederem jest konfiskowanie dokumentów. Pracownicy plantacji pracują często bez kontraktu, w warunkach urągających ludzkiej godności.

7. ZDROWIE KONSUMENTÓW

Badania wykazały, że spożycie tłuszczów trans, powstających m.in. w procesie utwardzania oleju palmowego, przyczynia się do rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, otyłości brzusznej czy do pogorszenia profilu lipidowego krwi. W konsekwencji, osoby w których diecie obecne są tłuszcze trans w większym stopniu narażone są na choroby serca i układu krążenia, nagłe zatrzymanie akcji serca, arytmię czy zawał.

8. EROZJA GLEB I EMISJA GAZÓW CIEPLARNIANYCH

Odsłonięte gleby strefy tropikalnej pod wpływem czynników pogodowych poddawane są intensywnej erozji, co powoduje, że w szybkim tempie ich żyzność spada, aż do całkowitego wyjałowienia. Jednocześnie, węgiel zgromadzony w biomasie lasu tropikalnego trafia do atmosfery, m.in. na skutek nielegalnej procedury slash-and-burn (wypalanie). Tym sposobem Indonezja awansowała na trzecie miejsce wśród krajów, które emitują największą ilość gazów cieplarnianych do atmosfery. Wyprzedzają ją jedynie Chiny i USA.

9. KONFLIKTY, SPOŁECZNOŚCI LOKALNE I PRAWA CZŁOWIEKA

45 milionów mieszkańców Indonezji żyje w lesie i od jego zasobów jest zależnych. Rozrastające się plantacje zabierają grunty, niszczą wioski i domy ludności autochtonicznej. Łamane są prawa człowieka, toczą się konflikty pomiędzy rdzenną ludnością Indonezji a koncernami pozyskującymi olej palmowy. Nie trudno zgadnąć, która ze stron jest na przegranej pozycji.

10. CERTYFIKOWANA ŚCIEMA

w 2004 roku ogłoszono utworzenie RSPO (Roundtable on Sustainable Palm Oil), organizacji, której zadaniem było skierowanie produkcji oleju palmowego na bardziej zrównoważone tory. Organizacja jest jednak szeroko krytykowana za podejmowanie niewystarczających wysiłków na rzecz zrównoważonego pozyskania oleju palmowego, włącznie z przymykaniem oczu na prawa człowieka, proceder wykorzystywania dzieci do pracy czy dalszą wycinkę lasów tropikalnych. Trudno mówić dziś o jakimkolwiek ekologicznym i etycznym oleju palmowym, szczególnie, że koncerny przyznają się do braku kontroli nad skomplikowanym łańcuchem dostaw.

 

Co możemy zrobić?

CZYTAĆ ETYKIETY I WYBIERAĆ PRODUKTY BEZ OLEJU PALMOWEGO W SKŁADZIE

Olej palmowy ukrywa się pod następującymi nazwami: palm oil, olej (tłuszcz) roślinny (!), tłuszcz palmowy, sodium palmate (tego szukajcie na etykietach mydeł), sodium palm karnelate.

Tylko tyle i aż tyle możemy dzisiaj zrobić. Więc zróbmy to.